Tarihçe:
Basketbol
1891 yılında Springfield, Massachusetts YMCA kolejinde fiziksel eğitmen uzmani
olarak görev yapan Dr. James Naismith tarafından kış aylarında atletler için
kondisyon çalışması olarak uygulanmaya başlanmıştır. Dr.Naismith'in 13 ana
basketbol kuralı günümüze gelene kadar oyunu hızlandırmak ve fizik anlamda en
iyi mücadeleyi sağlamak amacıyla pek çok değişikliğe uğramıştır.Basketbol tüm
dünyanın benimsediği A.B.D'nin en popüler uluslararası sporudur.
Profesyonel basketbol 1896'da New York'ta başlamıştır. Daha sonra Kanada,
Fransa, İngiltere ve dünyanın öteki ülkelerine yayıldı. 1936'da Olimpiyat
Oyunları arasında yer aldı. N.B.A - National Basketball Association - Ulusal
Basketbol Ligi ( National Basketball League ) ve Amerika Basketbol Birliği'nin (
Basketball Association of America) birleşmesiyle 1949'da kuruldu.
Boyutlar:
Alanın boyutları değişiklik göstermekle birlikte, ideal boyutlar 26 m x
14 m’dir. Oyun alanı bir orta çizgiyle ikiye ayrılır. Bu çizginin tam ortasında,
orta yuvarlak denen bir daire çizilidir. Basketbol alanının karşılıklı olarak
kısa kenar çizgilerinde birer pota bulunur. Pota, kenar çizgisinden 1,2 metre
içeridedir ve 1,8 m x 1,2 m boyutlarında bir sac levhadır. Pota üzerinde, yerden
3,05 metre yükseklikte bir sepet vardır. Sepet, 45 cm çapında demir bir çember
ile buna asılı, alt kısmı açık, beyaz bir fileden oluşur. Basketbol elle oynanır
ve atılan top yukarıdan çembere girip fileden geçerek aşağıya düşünce sayı olur.
Basketbol topunun çevresi yaklaşık 75-78 cm, ağırlığı 600-650 gram kadardır.
Basketbol Oyun Kuralları:
* Basketbol müsabakaları iki hakem tarafından yönetilir. Misafir takım
sahayı seçme hakkına sahiptir. Her devreden sonra saha değişimi yapılır.
* Oyun, orta saha çizgisinde her takımdan birer oyuncu arasında yapılan hava
atışı ile başlar. Hava atışına çıkan oyuncular, topu tek elleri ile takım
arkadaşlarına kazandırma hedefini taşır.
* Oyun, 10'ar dakikalık dört periyottan oluşur. Beraberlik durumunda uzatma
periyodu oynanır. Her takım ilk üç periyotta ve uzatma periyodunda 2'şer
dakikalık bir, dördüncü periyotta iki mola hakkına sahiptir. İkinci ile üçüncü
periyot arasında 15 dakikalık devre arası verilir.
* Hücum eden takım, kendi sahasını 8 saniye içinde terk etmek, 24 saniye
içinde de hücumunu tamamlamak zorundadır, aksi halde top kullanma hakkı rakip
takıma geçer.
* Oyuncu topla birlikte, top sürme (dribbling), pas atma (passing), şut atma
(shooting) aktivitelerini yapma şansına sahiptir. Bir oyuncu top sürerken, topu
eline alarak durdurursa, tekrar top sürme şansına sahip değildir; topu istediği
yöne ve kişiye pas ya da şut atmak zorundadır.
* Her takım 5 kişiden oluşur ve takımların sınırsız oyuncu değişikliği hakkı
vardır. Eğer faul hakkını doldurmamışsa, her çıkan oyuncu tekrar oyuna dahil
olabilir. Bir takımdaki beş oyuncudan biri ortada (post), ikisi savunma (guard)
ve ikiside hücum (forward) oyuncusudur.
* Oyunu bir baş hakem ve yardımcı hakem olarak iki hakem yönetir.
* Her oyuncu beş faulle oyun dışında kalır, tekrar o maç için oyuna dahil
olamaz. Her oyuncunun bireysel olarak yaptığı faul sayısının toplamı, takım
faullerini de belirler. Toplamda dört takım faulüne ulaşan takımın daha sonra
yaptığı her faul, karşı takıma serbest atış kullanma hakkı kazandırır.
* Hakem tarafından durdurulmadıkça, top potadan veya çemberden dönerse oyun
devam eder. Ayrıca, oyuncu sahayı belirleyen çizgilerin dışına temas etmedikçe,
top oyun çizgilerinin dışına değmeden havadan saha çizgisinin dışına çıksa dahi,
oyuncu topu içeri çevirebilirse de oyun devam eder.
* Her sayı atışından sonra veya hakemin düdüğü çalmasının ardından, oyun ve
oyun zamanı durur. Sayı yiyen takımın pota gerisindeki çizgi arkasından topu
oyuna sokması ile hem zaman hem de oyun tekrar başlar. Oyun içindeki diğer
durumlara göre, hakemin gösterdiği yerlerden, top oyuna sokulur.
* Üç sayı çizgisi içinden yapılan her başarılı atış iki sayı, üç sayı
çizgisi gerisinden yapılan her başarılı atış üç sayı olarak değerlendirilir.
Faullerden veya kural ihlallerinden dolayı kazanılan başarılı serbest atışlar
bir sayı olarak değerlendirilir.
* Oyuncular iki durumda cezalandırılır: 1- Bireysel kural ihlalleri 2- Faul
yapılan durumlar. Kural ihlali veya hatası (hatalı yürüme, topun çizgi dışına
çıkması, hücum oyuncusunun üç saniyeden fazla post içinde durması v.b) top
kullanma hakkını karşı takıma verir. Yapılan bireysel fauller ( itme, çekme,
vurma, tutma v.b) ise oyuncunun faul cezası almasını sağladığı gibi faulün
yapıldığı yer göz önünde bulundurularak, rakip topu yandan oyuna sokar, ya da
serbest atış yapma hakkı kazanır.
* Serbest atış hakkı adedi, faulun yapıldığı zaman, yer ve çeşidine göre
değişir. Şut atışı sırasında faul yapılmış ve atış sayı olmamışsa, atışı yapan
takıma iki serbest atış hakkı verilir. Eğer atış sayı olmuşsa, bir serbest atış
hakkı verilir. Bir takım, bir devredeki "takım faul" sınırını geçmiş ve atış
sahası dışında faul yapmışsa, o zaman bire-bir denen serbest atış hakkını
kullanır. Bu atışta kural, ilk atış sayı olursa, ikinci atış yapma hakkı
kazanmaktır. Bire-bir'de ilk atışı kaçıran ikinci atışı yapamaz, top potadan
oyun alanına dönerse, oyun devam eder. Teknik faullerde (oyunu geciktirme,
sportmenlik dışı davranışlar, hakeme itiraz, izinsiz oyuna girme v.b) iki
serbest atış hakkı verilir.
Oyun Süresi ve Hakemler:
Basketbol
karşılaşmalarını, iki ya da üç orta hakem, bir sayı hakemi, bir 24 saniye hakemi
ve bir de saat hakemi yönetir. Bazen sayı hakemine bir yardımcı eşlik eder.
Basketbol karşılaşması, genellikle 10’ar dakikadan oluşan 4 periyottan ve
2 devreden oluşur. İki devre arasında 15 dakika ara verilir. Beraberlik
durumunda beşer dakikalık uzatma devreleri oynanır. Topun kurallara uygun olarak
oyuna girmesiyle karşılaşma saati işlemeye başlar. Herhangi bir nedenle oyun
durduğunda, saat de durur. Hakemin kolunu yumrukla yukarı kaldırması faulü
işaret eder. Açık elin ortasına dikilen işaret parmağı ise mola istendiğini
gösterir. Mola, bir takımın koçunun istediği kısa aradır. Koç takımının
oyuncularına taktik vermek için mola alır. Takımlar bir maç sırasında toplam beş
mola (1.devre:2 ve 2.devre:3)alabilir. Maç uzaması durumunda, her uzatma
devresinde takımlara birer mola hakkı daha verilir.
Yorumları Göster/Gizle
Yorum Formunu Göster/Gizle
